در کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه ای که به سرعت در حال تبدیل به غول های صنعتی هستند، اقتصاد دانش بنیان بخشی بزرگ از صنعت آن ها را تشکیل می دهد. سال هاست که کشورهای توسعه یافته کارخانجات صنایع سنگین و با تکنولوژی پایین خود را به کشورهای توسعه نیافته منتقل کرده اند و در عوض اقتصاد کشورشان بر تکنولوژی های فناورانه و پیچیده تر تمرکز کرده اند. سیلیکون ولی در آمریکای شمالی و نقش آن در رشد اقتصادی این کشور در دهه 90 میلادی یکی از پیامدهای این سیاستگذاری اقتصادی بود که نوآوری هایش انقلاب عصر اطلاعات را در جهان به پا کرد.
شاخص اقتصاد دانش بنیان یا «KEI» یک معیار جهانی در سنجش کشورهای مختلف از لحاظ درصد رشد اقتصاد دانش بنیان است. سوئد، فنلاند، دانمارک و هلند به ترتیب بهترین جایگاه را در این شاخص دارند. از بین کشورهای آسیایی نیز تایوان با رتبه 13 جزو کشورهای پیشرو در اقتصاد دانش بنیان است. کشور ما در این شاخص، رتبه 94 را در جهان دارد که جایگاه مناسبی حتی نسبت به کشورهای آسیایی نیست.
آمارهای مختلف نشان می دهند اقتصاد دانش بنیان در کشور ما جایگاه مناسبی ندارد. در حال حاضر سهم محصولات صنعتی با فناوری پیشرفته کمتر از یک درصد صادرات ایران را تشکیل می دهد. سهم شرکت های دانش بنیان نیز در تولید ناخالص داخلی کشور حدود 0.5 درصد است. این آمارها هم ضعف اقتصاد دانش بنیان در کشور را بیان می کنند و هم زنگ خطری است برای مسئولان کشور. چرا که توسعه نیافتن اقتصاد دانش بنیان به معنی توسعه نیافتگی صنعتی و عقب افتادن از قافله دنیای پرشتاب فناوری در جهان است.
به نظر می رسد با وجود این آمارهای نگران کننده هنوز اهمیت اقتصاد دانش بنیان برای دست اندرکاران و سیستگذاران ایرانی محرز نشده است. ما در بخش اقتصاد دانش بنیان در کشورمان ما همچنان نه سند راه مدون و روشن داریم و نه سرمایه گذاری قابل قبولی در این بخش می شود. در صورتی که جوانان متخصص ایرانی اگر برایشان فضای مناسب و سرمایه کافی مهیا شود، قادرند ایران را به قطب اقتصاد دانش بنیان در منطقه تبدیل کنند.
به نظر می رسد برای رشد و توسعه در بخش دانش بنیان بیش از هر چیز نیازمند برنامه درازمدت جامع و سرمایه گذاری هستیم. کم توجهی به مشکلات و ناکارآمدی ها در این بخش ممکن است کشور را برای دهه های طولانی از توسعه و پیشرفت محروم کند.
