مهارت گوش کردن فعال یکی از ضروری‌ترین الزامات مدیریتی است که هر فرد برای بهبود روابط با اعضای تیم یا گروه، نیاز مبرمی به آن دارد و در دسته‌ی مهارت‌های نرم کارآفرین قرار می‌گیرد.
آیا خودتان را شنونده خوبی می‌دانید؟ گوش دادن مهارتی است که شاید در نگاه اول، آسان به نظر برسد اما برای اینکه بتوانید مخاطب خوبی برای حرف‌های دیگران باشید باید فعالانه گوش کردن را بیاموزید. مهارتی که تمرکز و تمرین زیادی را می‌طلبد. شنیدن یک ابزار ارتباطی ویژه و مهم برای آن دسته از کارآفرینانی محسوب می‌شود که به‌طور مداوم در جستجوی اطلاعات کافی برای پشتیبانی از ایده‌های تجاری‌شان هستند. مهارت گوش کردن فعال این امکان را برایتان مقدور می‌سازد که بتوانید ضمن توجه به همه نکات، عمق سخنانی را که می‌شنوید، درک کرده و به‌این‌ترتیب، از پتانسیل بالقوه ارتباط با افراد دیگر، به بهترین شکل ممکن استفاده کنید.
با توجه به ضرورت برخورداری کارآفرینان، مدیران و رهبران از مهارت گوش کردن فعال در این مطلب از تینت قصد داریم به چند نکته کاربردی اشاره کنیم تا بتوانید با استفاده از آن‌ها، این مهارت حیاتی را در خودتان تقویت کنید.
شاید عجیب به نظر برسد اما تقویت مهارت گوش کردن فعال، با تمرین گوش دادن به حرف‌های خودتان آغاز می‌شود! پس قبل از هر کاری، گفت‌وشنود با خودتان را شروع کنید. با انجام این کار، صبر و ظرفیت لازم برای تبدیل شدن به یک شنونده خوب را در خودتان ایجاد می‌کنید. تنها در صورت ایجاد چنین قابلیت‌هایی می‌توانید به خواسته‌ها، انتظارات یا نقطه نظرات دیگران در ارتباط با ایده‌های تجاری‌تان گوش دهید و ارزیابی درستی از آنچه می‌شنوید، داشته باشید.
بسیاری از کارآفرینان، مدیران و رهبران مرتکب یک خطای راهبردی بزرگ در ارتباط با مهارت گوش دادن می‌شوند که به آن ادراک یا شنیدن انتخابی می‌گویند. در این فرایند، فرد فقط به همان بخش از حرف‌هایی واقعاً توجه می‌کند که مایل است آن‌ها را بشنود. این کار شبیه به این می‌ماند که یک فیلتر روی گوش‌هایتان نصب کنید و به هر واژه یا جمله‌ای که باب میلتان نیست یا توجه خاصی به آن ندارید، اجازه ندهید به گوش و از آنجا به سیستم ادراکی‌تان وارد شود. وقتی این‌گونه به حرف‌های دیگران گوش دهید، شاید کل پیام اصلی بحث را درک نکنید. بنابراین اگر تا امروز چنین رویکردی در قبال شنیدن حرف‌های دیگران داشته‌اید، هر چه سریع‌تر آن را کنار بگذارید تا بتوانید به مهارت گوش کردن فعال، مجال بروز دهید. در این صورت خواهید دید که شنیدن کل حرف‌های طرف مقابل، گاهی چقدر می‌تواند در کیفیت ارتباط و انتفاع شما از سخنان دیگران، تاثیرگذار باشد.
مهارت گوش کردن فعال، یک اقدام آگاهانه است. این مهارت به تمرکز و تمرین زیاد نیاز دارد. درواقع شما باید روی حواستان کار کنید و به آن‌ها آموزش دهید که در لحظه سِیر کنند تا بتوانید فردی را که در حال گفتگو با او هستید، همراهی کرده و به آنچه می‌گوید، گوش داده و درباره‌ی گفته‌هایش بیندیشید.
گوش دادن آگاهانه، مهارتی مبتنی بر بزرگ‌منشی و صبر است. اگر قرار باشد ذهن شما، دائما جلوتر از گفتگو حرکت کند و برای ساختن جملات بعدی، برنامه‌ریزی کند، واضح است که هرگز نمی‌توانید به شکل موثری به صحبت‌های دیگران گوش دهید. اگر چنین اتفاقی افتاد، برای بازیابی نظم ادراکی‌تان، در همان لحظه سعی کنید دوباره روی گفته‌های طرف مقابل متمرکز شوید و از طریق تماس چشمی و تکان دادن سر به نشانه‌ی تایید، نشان دهید که حواستان به او و حرف‌هایش معطوف است. تا می‌توانید با حواس‌پرتی‌ها و عوامل مُخل که تمرکزتان را کاهش می‌دهند، مبارزه کنید و حین گوش دادن، از انجام کارهای متفرقه، اکیدا بپرهیزید.
یکی از مهم‌ترین الزامات برای مهارت گوش کردن فعال، داشتن ذهنی باز و پذیراست. ما معمولا حین مکالمه درباره آنچه می‌شنویم، با شتاب عجیبی دست به تصمیم‌گیری و قضاوت می‌زنیم و در این فکر هستیم که در پاسخ به گفته‌های طرف مقابل، چه بگوییم؟ اما وقتی دقیقاً همگام با کلمات و جملات مخاطب حرکت کنیم، فرایند قضاوت را به حالت تعلیق درآورده و ضمن حفظ کنجکاوی ذهنمان، آن را برای پذیرش و ادراک ادامه آنچه می‌شنویم، باز نگه می‌داریم. فراموش نکنید که کنجکاوی و باز بودن، دو ویژگی بسیار مهم برای یک کارآفرین هستند که با یادگیری مهارت گوش کردن فعال، این دو ویژگی را در خودتان تقویت می‌کنید.
مهارت گوش کردن فعال با نوعی همدلی توام است و همین همدلی، به تقویت اشتیاق برای آگاهی از دیدگاه‌های طرف مقابل کمک زیادی می‌کند. به همین دلیل است که گاهی به جای گوش دادن فعال، از عبارت گوش دادن همدلانه استفاده می‌کنند. وقتی همدلانه گوش می‌دهیم، با سوالات مختلفی درگیر می‌شویم تا بدانیم تجارب، سوابق، زمینه‌ها و احساسات فرد مقابل، چه نقشی در شکل‌گیری دیدگاه‌هایش دارند؟ گوش دادن همدلانه با نوعی هشیاری نسبت به نشانه‌های کلامی و غیرکلامیِ گفته‌های فرد مقابل همراه است که ما را در فهم معانی پشت کلمات و درک بینش و احساس نهفته در پس آن‌ها یاری می‌دهد.
مهارت گوش کردن فعال، دقت و درستی درکِ محتوای ارتباط را افزایش می‌دهد. این رویکرد به شما اجازه می‌دهد که با حصول اطمینان از برداشت درست گفته‌های دیگران، شنونده بهتری برای آن‌ها باشید. وقتی افراد احساس کنند که شما حرف‌های آن‌ها را به معنای واقعی کلمه می‌شنوید، آن‌ها نیز به‌نوبه خود در جایگاه شنونده، با احتمال بسیار زیاد به آنچه شما می‌گویید، گوش خواهند داد.
هنگام شنیدن سخنان افراد، مشارکت موثری در بحث داشته باشید. مثلا خلاصه‌ای از هر آنچه را که تا آن لحظه شنیده‌اید، در ذهنتان آماده کنید و با بیان آن، هم خودتان و هم گوینده را مطمئن کنید که حرف‌هایش را درست فهمیده‌اید. اگر هم درباره هر بخشی از شنیده‌هایتان، ابهام دارید از گوینده سوال بپرسید. مثلا اگر او می‌گوید که از شما انتظار همکاری دارد، از او بپرسید که منظورش از همکاری، دقیقا چیست؟ یا چطور می‌توانید با وی همان‌گونه که می‌خواهد، همکاری کنید؟ وقتی چنین رویکردی داشته باشید، احتمال بروز سوءتفاهم یا کج‌فهمی را به حداقل می‌رسانید و با ایجاد نوعی مفاهمه‌ی شفاف، از گفتگویتان به نتایج مطلوب‌تری می‌رسید.
مهارت گوش کردن فعال، یکی از مهم‌ترین مهارت‌های ارتباطی کارآفرین است که به او در برقراری تعامل سازنده با دیگران کمک می‌کند. به لطف این مهارت، فرد صرفا به جای شنیدن حرف‌هایی که با ایده‌ها یا دیدگاه‌های خودش هم‌راستا هستند، می‌تواند انتظارات و نقطه نظرات دیگران اعم از همکاران، زیردستان و مشتریان را هم به‌خوبی شنیده و درک کند. گوش دادن فعال به‌عنوان یکی از مهارت‌های نرم کارآفرین، به افراد اجازه می‌دهد تا نسبت به ایده‌های دیگران کنجکاو باشند و از آن‌ها استقبال کنند. علاوه بر این، چنین مهارتی بستری برای ایجاد روابط پایدار و مبتنی بر درک متقابل فراهم می‌کند تا طرفین گفتگو با حداکثر دقت، به سخنان یکدیگر را بشنوند و به‌این‌ترتیب، درک نادرست یک پیام، به یک ارزیابی و تحلیل نادرست منجر نشود.
پس از همین حالا برای آنکه بتوانید به یک شنونده بهتر تبدیل شوید، دست‌به‌کار شده و مهارت گوش کردن فعال را در خودتان تقویت کنید.
