توانایی حل مسأله، به معنی روش یا روند یافتن راهحل برای مشکلات با استفاده از یک رویکرد علمی یا تحلیلی است. مهارت حل مسأله، یکی از مهمترین و ضروریترین مهارتها در زندگی روزمره شخصی و شغلی افراد است و میتواند موجب جلوگیری از تکرار اشتباهات گذشته شود.
در روابط انسانی، مشکلات پیچیده و زیادی وجود دارند و اگر افراد مهارت حل آنها را نداشته باشند، دچار سوءتفاهم و عدم توانایی در برقراری رابطه میشوند. محل کار، جایی است که به ما یاد میدهد چطور با انواع مسائل روبهرو شده و راهحل مناسب را پیدا کنیم. در این مقاله به اهمیت مهارت حل مسأله و نحوه تقویت مهارت حل مسأله پرداخته میشود.
فردی که دارای مهارت حل مسأله است میتواند شایستگیهای دیگری از قبیل خلاقیت، رفتار منطقی، انعطافپذیری، تفکر انتقادی و اراده قوی را از خود نشان دهد؛ بنابراین کارفرمایان به استخدام چنین افرادی رغبت بیشتری دارند.
مهارت حل مسأله نیز باید همانند دیگر مهارتها با تکرار و تمرین تقویت شود. در ادامه به اشتباهات رایجی که افراد هنگام حل مشکلات با آن مواجه میشوند، میپردازیم.
اغلب ما هنگام روبهرو شدن با مشکلات، از دلایل اصلی آن چشمپوشی میکنیم. برای تقویت مهارت حل مسأله ابتدا باید نتیجه را به چالش بکشیم و با بررسی مسأله از زوایای مختلف و طرح سؤال، دلایل اصلی بروز مشکل را شناسایی کنیم.
معمولا افراد تمایل دارند بهجای پیدا کردن روشی مؤثر برای حل مشکلات، یک راهحل سریع پیدا کنند؛ بنابراین به دلیل اصلی پیدایش مسأله نمیپردازند و اغلب راهحلهای بینتیجه را انتخاب میکنند.
اغلب ما بهدلیل اعتماد بیشاز حد به دانش و توانایی خود، هنگام حل مسائل با مشکل مواجه میشویم. برای تقویت مهارت حل مسأله باید در کنار دانش و توانایی از تفکر انتقادی، منطقی و خلاقیت برخورداری باشیم.
حل مسأله یک فرایند ذهنی است که شامل کشف، تجزیهوتحلیل و حل مشکلات میشود. هدف نهایی این مهارت، غلبه بر موانع و یافتن راهحل مناسب است. کارفرمایان معمولا بهدنبال افرادی هستند که بتوانند بر مشکلات بزرگ و کوچک غلبه کرده و بهترین روش را برای حل آنها اتخاذ کنند.
تقویت مهارت حل مسأله به شما کمک میکند که بتوانید اعتماد افراد را جلب کرده و در شغل خود پیشرفت داشته باشید. در ادامه راهکارهایی برای تقویت این مهارت بیان میشود.
در زمان بروز مشکل، هرگز از آن فرار نکنید و با آن مواجه شوید؛ حتی اگر احساس میکنید که راهحل مناسبی برای حل مسأله ندارید، باید عواقب را بپذیرید و با کنترل اثرات منفی آن از گسترش مشکلات آتی جلوگیری کنید.
حفظ آرامش در شرایط استرسزا یکی از مهمترین موارد در تقویت مهارت حل مسأله است. در زمان روبهرو شدن با مشکلات، اولین گام این است که آرامش خود را حفظ کرده و برای یافتن راهحل مناسب اقدام کنید. فراموش نکنید که داشتن استرس، تصمیمگیری منطقی را به تعویق انداخته و موجب میشود که راهحلهای سریع و اشتباه را انتخاب کنید.
مهمترین گام، شناسایی علت بروز مشکلات است. برای تقویت مهارت حل مسأله باید دلایل را شناسایی کرده و در جهت رفع آنها اقدام کنید. تفکر عمیق و طرح سؤال روشهایی هستند که شما را در شناسایی علل اصلی مشکلات کمک میکنند.
بعد از اینکه مشکل اصلی را تعریف و شناسایی کردیم، باید به راهحلهای گوناگون فکر کنیم. در این زمان بهتر است بهجای صرف وقت و انرژی روی یک ایده، به چندین ایده و راهحل فکر کرده و آنها را یادداشت کنیم. یکی از روشهای تقویت مهارت حل مسأله این است که انتخاب خود را به چند ایده محدود نکنیم و با استفاده از خلاقیت و صرف وقت به بهترین راهحل دست یابیم.
پس از یافتن راهحلهای گوناگون باید بهترین گزینه را انتخاب کنیم؛ ایتدا جوانب مثبت و منفی هر گزینه را ارزیابی کرده و آنها را بر اساس سود و زیان با هم مقایسه کنید. این روش به شما کمک میکند که انتخاب منطقی و درستی داشته باشید.
در زمان مواجهه با مشکلات میتوانید نظر افراد باتجربه را جویا شوید؛ صحبت و مشورت با دیگران موجب میشود که راهحلهای متنوعتری به ذهن شما برسد و خلاقیت شما را تقویت میکند.
یکی دیگر از روشهای تقویت مهارت حل مسأله، جستجو و مطالعه در مورد مشکلات مشابه است؛ این روش برای یافتن راهحل مناسب یا حذف راهحلهای اشتباه بسیار مفید است.
بعد از پیدا کردن راهحل مناسب باید آن را اجرا کنید و به ارزیابی نتایج بپردازید. هنگام بررسی نتایج میتوانید با استفاده از خلاقیت، روشهای جدیدی برای حل مسأله ابداع کرده و موانع و مشکلات را برطرف کنید.
اثبات اینکه یک فرد توانایی حل مسائل را دارد، کار بسیار دشواری است، با این حال یکی از رایجترین سؤالات در زمان انجام مصاحبههای کاری و برای ارزیابی مهارت حل مسأله این است که از شخص متقاضی سؤالی پیرامون حل یک مشکل خاص پرسیده شود.
فرد متقاضی میتواند مثالی در مورد مواجهه با مشکل و حل آن در زندگی شخصی یا کاری خود بیان کند. در صورتیکه فرد مصاحبهکننده در مورد حل مسأله خاصی از شما سؤال پرسید؛ ابتدا راهحلهای مختلف را یادداشت کرده و با بررسی دقیق آنها بهترین روش برای حل مشکل را انتخاب کنید.
برای کسب مهارت حل مسأله باید مهارتهای دیگری را نیز در خود تقویت کنید.
مهارت حل مسأله، یکی از مهمترین ویژگیها در زندگی روزمره افراد محسوب میشود. برای تقویت مهارت حل مسأله باید در زمان مواجهه با مشکلات آرامش خود را حفظ کرده و علل بروز مسأله را بررسی کنید. سپس با استفاده از خلاقیت، مشورت با دیگران و ارزیابی راهحلهای مختلف، بهترین گزینه را انتخاب و اجرا کنید.