اهمیت انعطاف‌پذیری در کسب‌وکار به‌واسطه پیچیدگی‌های فزاینده محیطی، روزبه‌روز بیشتر می‌شود. باید بپذیریم که سازمان‌های امروزی روی لبه بحران حرکت می‌کنند و کارکنان برای سازگاری با فناوری‌های جدید، تغییر اولویت‌ها و روش‌های متغیر کار دائماً تحت فشار قرار دارند. چنین فشار خردکننده‌ای می‌تواند کارکنان و در مرحله بعد سازمان را از درون متلاشی کند و اینجاست که خصوصیتی به نام انعطاف‌پذیری، به سازمان کمک می‌کند تا بی‌آنکه از ریل خارج شود، به مسیرش ادامه دهد.
مدیر یا رهبری که به اهمیت انعطاف‌پذیری در کسب‌وکار پی ببرد، در تجهیز سازمان به این خصوصیت راهبردی، درنگ نمی‌کند. در این مطلب از تینت می‌خواهیم کمی درباره انعطاف‌پذیری صحبت کنیم و اهمیت آن را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار دهیم.
انجمن روانشناسی آمریکا انعطاف‌پذیری را به‌صورت "فرایند تطبیق‌پذیری در مواجهه با مشکلات، تغییرات ناگهانی، فجایع، تهدیدها و منابع مُولد استرس (مشکلات خانوادگی، اقتصادی، بهداشتی و... ) تعریف می‌کند. درواقع اگر یک فرد یا سازمان بتواند بدون آنکه از مسیر اصلی منحرف شود، خود را با تغییرات یا عوامل ناخوشایند محیطی وفق دهد و به‌واسطه این عوامل، "زمین‌گیر" نشود، دارای قابلیت انعطاف است.
چرا باید اهمیت انعطاف‌پذیری در کسب‌وکار را درک کنیم؟ از مهم‌ترین دلایل اهمیت انعطاف‌پذیری در کسب‌وکار این است که وقتی یک مجموعه و کارکنان آن، رویکردی منعطف داشته باشند، نه‌تنها بهتر از عهده رفع چالش‌های دشوار برمی‌آیند، بلکه سرعت حرکت آن‌ها در مسیر رشد و توسعه نیز افزایش می‌یابد.
کنار آمدن با تغییرات برای اکثر ما دشوار است. انسان‌ها ذاتاً به روزمرگی گرایش دارند و انجام کارهای روتین در شرایط عادی را به مواجهه با تغییر ترجیح می‌دهند و زمانی که با عدم اطمینان روبرو می‌شوند، اغلب بر جنبه‌های منفی مسئله تمرکز می‌کنند. متأسفانه بسیاری از کسب‌وکارها، فاقد مهارت‌هایی هستند که به آن‌ها در مدیریت تغییر و کنترل شرایط چالش‌برانگیز کمک کنند. امروز انعطاف‌پذیری، لازمه بقای شرکت‌های تجاری و مخصوصاً استارت‌آپ‌های نوپاست. مسیر کسب‌وکار، یک خط مستقیم نیست که از ابتدا تا انتها در یک راستا باشد، بلکه جاده‌ای با پیچ‌وخم‌های زیاد است. این بدان معناست که یک شرکت برای عبور از گردنه‌های هولناک، باید بتواند خودش را با پیچیدگی‌های مسیر هماهنگ کند.
شرکت‌هایی که به درک اهمیت انعطاف‌پذیری در کسب‌وکار نائل می‌آیند، در وهله نخست دیدگاه منفی را نسبت به پدیده "تغییر" کنار می‌گذارند و در مرحله بعد، انعطاف‌پذیری را تدریجاً به بخشی از ماهیت کسب‌وکارشان تبدیل می‌کنند. آن‌ها تغییر را نه به چشم یک تهدید بلکه به چشم فرصتی برای یادگیری و توسعه بیشتر می‌بینند و انعطاف‌پذیری، این توانایی را در آن‌ها ایجاد می‌کند که بتوانند با بهره‌گیری از این فرصت، شرایط را به نفع خودشان تغییر دهند.
برای درک بهتر اهمیت انعطاف‌پذیری در کسب‌وکار، درخت نخل را تصور کنید. این درخت می‌تواند در مقابل سهمگین‌ترین طوفان‌ها بایستد و خم به ابرو نیاورد. اما چرا؟ چون بنیانی دارد که در عین استحکام، قابلیت انعطاف را به آن می‌بخشد و اجازه می‌دهد درخت بتواند خود را در مسیر طوفان، خم و راست کند. درخت نخل به اقتضای شرایط خم می‌شود اما هرگز نمی‌شکند.
حیات درخت نخل و ثمردهی آن به‌سادگی هرچه‌تمام‌تر، اهمیت انعطاف‌پذیری در کسب‌وکار را نشان می‌دهد. درخت نخل به ما می‌آموزد که مقابله، همواره نمی‌تواند در مواجهه با تغییر یا عوامل محیطی، مؤثر باشد. گاهی موج تغییر درست مثل شدت طوفان، آن‌قدر سهمگین است که ایستادن در مقابل آن را می‌توانیم عین دیوانگی بدانیم. ثمره‌ی درخت نخل نه صرفاً به‌واسطه ابعاد بزرگ آن، بلکه به دلیل هنر خم شدن و نشکستن آن است. چه بسیارند درختانی که حتی از نخل هم تنومندتر هستند اما به دلیل فقدان انعطاف‌پذیری کافی، به جای نرمش و همراهی، ایستادن در مقابل طوفان را انتخاب می‌کنند و به‌این‌ترتیب، بسیار ساده‌تر از آنچه تصور کنید، در هم می‌شکنند. همین حکایت درباره شرکت‌ها و سازمان‌های تجاری نیز صدق می‌کند.
یکی از ابعاد اصلی اهمیت انعطاف‌پذیری در کسب‌وکار، تأثیر این ویژگی بر بهبود عملکرد کارکنان است. نتایج تحقیقات نشان می‌دهند که انعطاف‌پذیری باعث می‌شود که یک شرکت بتواند حتی در شرایط غیرعادی و در موقعیت‌های بحرانی هم عملکردی رقابتی و سودآور داشته باشد. انعطاف‌پذیری با چابکی سازمانی، ارتباط تنگاتنگی دارد و این دو ویژگی در کنار یکدیگر، ظرفیت سازگاری یک مجموعه را تعیین می‌کنند.
هر چه یک شرکت ظرفیت سازگاری بیشتری داشته باشد، تغییرات را سریع‌تر درک کرده و واکنش مؤثرتری نسبت به آن‌ها نشان می‌دهد. این سرعت عمل در ادراک و پاسخگویی، علاوه بر اینکه مواجهه مؤثر با عوامل تهدیدکننده را آسان می‌کند، به شرکت در استفاده بهینه از فرصت‌های تجاری نیز یاری می‌رساند.
انعطاف‌پذیری، کیفیت پاسخگویی کارکنان به استرس ناشی از تغییر و مدیریت آن را بهبود می‌بخشد. پژوهش‌ها از همبستگی معنادار بین انعطاف‌پذیری و کاهش سطح استرس کارکنان حکایت دارند و نشان می‌دهند که کارکنان فاقد انعطاف‌پذیری تا 4 برابر بیشتر از کارکنان منعطف، در معرض فرسودگی شغلی قرار دارند.
یکی دیگر از دلایل اهمیت انعطاف‌پذیری در کسب‌وکار، نقش مؤثر این عامل در افزایش مشارکت، تعهد و رضایت شغلی کارکنان است. کارکنان منعطف، آسان‌تر می‌توانند استرس ناشی از تغییر را مدیریت کنند و بی‌آنکه عملکردشان تحت تأثیر منفی قرار بگیرد، از توانایی‌شان برای سازگاری با شرایط جدید به نحو احسن استفاده می‌کنند و این امر به‌نوبه خود، نوعی رضایت درونی برای آن‌ها ایجاد می‌کند. از سوی دیگر، تغییر شرایط گاهی می‌تواند پیشرفت کارکنان را به تأخیر بیندازد یا آن را برای مدتی کاملاً متوقف کند؛ اما کارکنان منعطف به جای ناامیدی، تمرکزشان را روی چشم‌انداز اصلی مجموعه حفظ می‌کنند و بی‌آنکه تعهدشان نسبت به اهدافی که دارند، متزلزل شود، خیلی زود با تعهد مضاعف به مسیر پیشرفت بازمی‌گردند.
این رهبران و مدیران تجاری هستند که باید در ایجاد و تقویت ویژگی انعطاف‌پذیری در کارکنان و تسری آن به کل مجموعه، پیش‌قدم شوند و به همین دلیل، باید در بحث اهمیت انعطاف‌پذیری در کسب‌وکار به نقش آن‌ها توجه ویژه‌ای داشته باشیم.
انعطاف‌پذیری رهبران و مدیران نقش تعیین‌کننده‌ای بر شیوه هدایت و تعامل آن‌ها با کارکنان دارد. رهبرانی که فاقد انعطاف‌پذیری کافی هستند در مواجهه با تغییر یا عوامل تهدید، نمی‌توانند مثل همیشه الهام‌بخش باشند و در اموری مثل ترسیم چشم‌انداز خوشایند از آینده، تعیین اهداف بلندپروازانه، ترویج حس اطمینان، برقراری ارتباط مؤثر با کارکنان و انگیزش آن‌ها ضعیف عمل می‌کنند. این رهبران در رویارویی با شرایط غیرعادی، ابتکار عمل را از دست می‌دهند و رویکردی منفعلانه دارند. ناگفته پیداست که اگر ناخدای کشتی در مواجهه با طوفان، نتواند روحیه و کیفیت عملکردش را حفظ کند، سرنشینان هم هرگز نمی‌توانند کشتی را از مهلکه نجات دهند.
رهبران انعطاف‌پذیری حتی در شرایط غیرعادی هم می‌توانند نقششان را به‌عنوان یک رهبر و منبع الهام به‌درستی ایفا کنند و با ارائه راهکارهای خلاقانه برای حل مسئله یا از طریق ایجاد انگیزه در کارکنان برای مشارکت حداکثری در امور، شرکت را در مسیر موفقیت نگه دارند.
برای اینکه اهمیت انعطاف‌پذیری در کسب‌وکار را به‌درستی درک کنیم، باید از فلسفه این اهمیت و همین‌طور تأثیر انعطاف‌پذیری بر عملکرد کارکنان، رهبران (مدیران) و درنهایت کل مجموعه آگاه باشیم که در این مطلب تلاش کردیم نکات مختصر و مفیدی را درباره هر یک از این جنبه‌ها خدمتتان ارائه دهیم. درک اهمیت انعطاف‌پذیری در کسب‌وکار و تلاش برای ایجاد و تقویت این ویژگی، دوام شرکت‌ها در دنیای پیچیده امروز را تضمین می‌کند.
