کارآفرینی موفق در دوران کرونا، امری محال نیست. در دل هر تهدیدی، فرصتهایی نهفته است که یک کسبوکار برای بهرهبرداری از آنها، باید قابلیتها و ظرفیتهای لازم را در خودش ایجاد کند. بحران کرونا که به شکست استارتاپها و تعطیلی کسبوکارهای زیادی منجر شد، البته که اتفاق خوبی نبود؛ اما درسها و نکات آموزندهای را با خود به همراه داشت. نکاتی که توجه به آنها، کارآفرینی موفق در دوران کرونا و بحرانهای مشابه آن را به امری امکانپذیر تبدیل میکند. در ادامه به بررسی ۵ نکته مهم در این خصوص، میپردازیم.
کارآفرینی موفق در دوران کرونا با مدیریت درست هزینهها ارتباط تنگاتنگی دارد. در طی یک بحران، کارآفرینان باید در پیشبینیهایی که از آینده دارند، بسیار محتاطانهتر از قبل عمل کنند. البته وظیفه شما بهعنوان یک کارآفرین، پیشبینی بحران مشابه دیگری مانند کرونا نیست بلکه شما باید همواره این واقعیت را در گوشهای از ذهنتان داشته باشید که هر لحظه ممکن است مشکلی ایجاد شود. وقتی با این گزاره بهعنوان یک واقعیت کنار بیایید، همواره این پتانسیل را دارید که حتی بدون کسب درآمد قابلتوجه، کسبوکارتان را برای یک دوره بحرانی ۱۲ تا ۱۸ماههی دیگر سرپا نگه دارید. این یکی از ابتداییترین و درعینحال مهمترین، نکات کارآفرینی موفق در دوران کرونا است.
برای بهینهسازی نرخ سوختن سرمایه، باید کار را با بررسی مخارج ثابت کسبوکار آغاز کنید. در مرحله بعد باید ببینید که آیا میتوانید بدون اینکه کیفیت و استانداردهای اساسی را قربانی صرفهجویی کنید، مخارج قابلمذاکره یا جانبی را مثل هزینههای اجاره، تبلیغات و بازاریابی کاهش دهید یا نه؟ اگر لازم میبینید برای کاهش هزینه میتوانید به کوچکسازی موقتی مقیاس کسبوکارتان هم فکر کنید. در چنین شرایطی تا جایی که میتوانید از نظر اقتصادی، کارآمد عمل کنید. در اینجا هدف آن است که مطمئن شوید کسبوکارتان حتی در مواجهه با بدترین سناریوهای ممکن هم میتواند دوام بیاورد.
هرچند حذف بخش قابلتوجهی از کسبوکاری که بابتش زحمت زیادی کشیدهاید، میتواند سخت باشد اما شرط کارآفرینی موفق در دوران کرونا، منطقی بودن است. باید احساسات را کنار بگذارید و درست مثل روزی که هنوز کسبوکاری را شروع نکرده بودید، از خودتان بپرسید که با توجه به منابعی که امروز در اختیار دارید، آیا این مدل یا الگوی کسبوکار میتواند سودآور باشد؟ مهم نیست سودآوریِ کسبوکارتان تا یک ماه قبل یا حتی همین دیروز، چقدر بوده است؟ مهم آن است که بدانید توجه، تلاش و منابعتان را در برهه حساس کنونی به چه حوزههایی تخصیص دهید؟
آگاهی از موقعیت یک کسبوکار در زنجیره ارزش، یکی دیگر از شروط کارآفرینی موفق در دوران کرونا محسوب میشود. شما باید بدانید آنچه عرضه میکنید، چقدر از نگاه خریداران، ضروری و ارزشمند است؟ آیا کالاها یا خدمات جایگزینی را در بازار سراغ دارید که در صورت وقوع یک بحران یا شوک ناگهانی بتوانند محصولاتتان را به محصولاتی منسوخ تبدیل کنند؟
مسافرت و رستوران، دو مثال خوب برای تشریح این نکته هستند. اگر بخواهید بهعنوان یک آسیایی، به قارههای دیگری مثل آمریکا یا اروپا سفر کنید، پرواز با هواپیما، تنها گزینهی در دسترستان است. بنابراین در این شکل از مسافرت، آپشنهای جایگزین مثل اتوبوس یا کشتی، مفهوم چندانی ندارند. اما از سوی دیگر باید این واقعیت را هم ببینیم که "سفر" یک نیاز و ضرورت مبرم نیست و اگر بخواهیم آن را با آیتمهای موجود در هرم سلسلهمراتب نیازهای مازلو مثل غذا یا امنیت مقایسه کنیم، درمییابیم که نسبت به آنها، اهمیت و فوریت چندانی ندارد. از سوی دیگر ازآنجاییکه مردم، همواره برای خرید غذا پول خرج میکنند، مواد غذایی را میتوانیم آیتمهای ضد شوک تلقی کنیم. بااینحال، این بدان معنا نیست که محصولاتِ سرویسدهندگان خوراکی مثل رستورانها، همانند مواد خام و اولیهای که از آنها استفاده میکنند، ضد شوک هستند. بسیاری از رستورانها حتی در دوران عادی هم با چالش تقاضا از سوی خریداران روبرو میشوند. زیرا خریداران همواره میتوانند به جای سفارش غذا، وعدههای غذایی موردنیاز را با قیمت بهمراتب کمتری در خانه تهیه کنند.
یکی دیگر از مهمترین درسهای کارآفرینی موفق در دوران کرونا این است که دوام یک کسبوکار گاهی به کیفیت واکنش آن نسبت به بحران در سریعترین زمان ممکن بستگی دارد و همین امر، اهمیت ویژگی انعطافپذیری را نشان میدهد. مشاغلی که فاقد انعطافپذیری هستند، بهسادگی در مواجهه با سناریوهای بحرانی، در هم میشکنند.
متنوع سازی جریان درآمد، یکی از بهترین روشهای افزایش انعطافپذیری عملیاتی یک کسبوکار و از رموز کارآفرینی موفق در دوران کرونا و بحرانهای مشابه است. بسیاری از کسبوکارهای سنتی که بحران کرونا آنها را نابود کرد، اگر مؤلفه تجارت الکترونیک را در فرایندهای عملیاتیشان میگنجاندند و ضمن سرمایهگذاری منطقی روی کمپینهای بازاریابی و سیستم مدیریت روابط مشتری، برای ارائه محصولات یا خدمتشان یک بستر دیجیتال ایجاد میکردند، احتمالاً میتوانستند در این شرایط سخت، تاب بیاورند. متنوع سازی، علاوه بر افزایش میزان درآمد، زمینه دستیابی به تعداد بیشتری از مشتریان با نیازهای اساسی متفاوت را فراهم میکند.
کارآفرینی موفق در دوران کرونا، بههیچعنوان یک امر تصادفی نیست بلکه از توجه دقیق به جایگاه کسبوکار و درک صحیح مفهوم رقابت ناشی میشود. بااینحال، رقابت تجاری تنها به رقبای مستقیم شما محدود نمیشود. بسیاری از کسبوکارها شناخت مناسبی از رقابت غیرمستقیم ندارند. برای شناسایی رقبای غیرمستقیم باید به دنبال کسبوکارهایی باشید که محصولاتشان علیرغم تفاوت ظاهری با محصولات شما، میتوانند یک نیاز مشترک را تأمین نموده یا یک مسئله مشابه را حل کنند.
اگر نمیخواهید از میدان رقابت خارج شوید، باید از پایداری موقعیتتان در بازار، اطمینان حاصل کنید و این امر تا حد زیادی، از طریق کسب تمایز رقابتی پایدار محقق میشود. داشتن تمایز رقابتی در هر حالتی، ایدهآل است اما تمایز رقابتی پایدار، همان برگ برندهای میشود که هرگز اجازه نمیدهد رقبای مستقیم یا غیرمستقیم، مخصوصاً آنهایی که از نظر بودجه و سرمایه، وضعیت بهتری دارند، بهواسطه کپی کردن ایدههای تجاریتان، از شما سبقت بگیرند. چنین تمایزی، ضمن افزایش جذابیت کسبوکارتان از نگاه سرمایهگذاران و سایر شرکای تجاری، کارآفرینی موفق در دوران کرونا و شرایط بحرانی دیگر را تضمین میکند.
یکی دیگر از نکات مهم کارآفرینی موفق در دوران کرونا، پذیرش این واقعیت است که شما نمیتوانید در همه زمینهها عالی و بینقص عمل کنید و به همین دلیل، برقراری روابط کوتاهمدت برای عبور از بحران، بهخودیخود هیچ اِشکالی ندارد. این روابط میتوانند بستر مناسبی را برای پیشرفت و رونق کسبوکارتان ایجاد کنند. بستری که در فعالیت انفرادی، احتمالاً ایجاد نمیشود.
البته برای یک کارآفرین، رقابت، مفهوم بهمراتب جذابتر و معنادارتری نسبت به همکاری دارد. بهعبارتدیگر در شرایط عادی، هیچ کارآفرینی، شراکت را به رقابت ترجیح نمیدهد. اما گاهی منافع مشترک ایجاب میکند که همه بازیگران یک صنعت به جای تقابل و رقابت، نوعی تعامل و همکاری استراتژیک را انتخاب کنند تا مفهوم اقتصادی "رشد شیرینی پای" (Grow the Pie) محقق شود. به عبارتی، سفره صنعت بزرگتر شود تا همه بازیگران، سهم بیشتری از آن داشته باشند. مفهوم پرورش یا رشد پای، یک سؤال اساسی را مطرح میکند: اینکه شما داشتن درصد مشخصی از یک کیک بزرگ را ترجیح میدهید یا داشتن ۱۰۰% از یک کیک کوچک را؟!
آنچه خواندید، مروری بر ۵ نکته اساسیِ مرتبط با کارآفرینی موفق در دوران کرونا بود. با وجود اینکه هنوز از این بحران جهانی عبور نکردهایم، اما آغاز فرایند واکسیناسیون، نوید آینده روشنی را میدهد. بااینحال، بحرانهایی مثل کرونا هرگز قابل پیشبینی نیستند و به همین دلیل، نمیتوان نسخه مشترکی را برای مدیریت آنها تجویز کرد. آنچه باید به یاد بسپاریم این است که آمادگی یک کسبوکار و قابلیت آن در مدیریت بحران در مقایسه با چگونگی یا شدت آن بحران، اهمیت بسیار بیشتری دارد.