ایجاد فضای مناسب برای اعلام نظرات مخالف در تیم یکی از مهمترین ضروریاتی است که ادامه یک کار گروهی منسجم را به بهترین نحوی امکانپذیر میکند. واقعیت این است که در مواردی ممکن است اعضا تیم با یکدیگر و با مدیران خود اختلاف نظر داشته باشند.
از این رو، هر مجموعه کوچک و بزرگی برای ادامه بقا و دستیابی به موفقیت باید تیمی متشکل از کارکنان و مدیرانی داشته باشد که در موقعیت مناسب پرسشها و نظرات مخالف خود را مطرح کرده و متقابلا ایدهها و دیدگاههای یکدیگر را بهدقت بشنوند.
بحث و گفتوگو به روشنتر شدن امور کمک کرده و فرآیندی را آغاز میکند که خود به همدلی، همکاری و در مواقع لزوم به اطاعت از دستورات میانجامد. در این مطلب، تلاش میکنیم شما را با روشهای مناسب برای ایجاد شرایطی آشنا کنیم که اظهار نظر مخالف را برای اعضا گروه امکانپذیر میکند. پیشنهاد میکنیم با ما همراه باشید.
ایجاد فضای مناسب برای اعلام نظرات مخالف در تیم از روشهای زیر امکانپذیر است:
شنیدن نظرات مخالف، ارزیابی آنها و دستیابی به راهکاری جامع و قابل اجرا یکی از مهمترین مهارتهایی است که باید آن را آموخت. انجام این فرآیند از اصول خاصی برخوردار است. این اصول و قواعد را میتوان در خلال جلسات بحث و گفتوگو و با بهرهگیری از دانش و تخصص کارشناسان متبحر در علوم اجتماعی یا روانشناسی به اعضا تیم آموزش داد.
اجتناب از تعصب یکی از بهترین روشهایی است که میتواند در تقویت شنیدن نظرات مخالف موثر باشد. یعنی، افراد همواره باید احتمال نادرست بودن افکار و ایدههایشان را در نظر بگیرند. این از اصلیترین پیشنیازهای ایجاد فضای مناسب برای اعلام نظرات مخالف در تیم به حساب میآید.
شنیدن آرا مخالف، بحث و گفتوگو درباره آنها و همچنین، دستیابی به نتیجه مناسب و انتقال احساس ارزشمند بودن به اعضا تیم تنها از طریق اتخاذ رویکردی حرفهای امکانپذیر است. به همین منظور، لازم است افراد تیم و مدیران در عین ایجاد فضایی صمیمانه از بهکار بردن الفاظ نامناسب، شوخیهای بیش از اندازه، تحقیر ایدههای یکدیگر و استفاده از لحن و بیان غیرحرفهای اجتناب کنند. مجموع عوامل یاد شده، اعلام نظرات مخالف در تیم را امکانپذیر خواهد کرد.
انتقادپذیری از مهمترین ویژگیهایی است که به برقراری ارتباطی موثر کمک میکند. با برخورداری از این ویژگی افراد میتوانند نظرات و ایدههای متنوع و گاه مخالف با خود را بشنوند و آنها را تجزیهوتحلیل کنند. افراد انتقادپذیر، راههای ارتباط با خود را مسدود نکرده و با آرامش کامل درباره امور گوناگون به بحث میپردازند. نهایتا، اگر واقعا انتقادی بر آنها وارد باشد با روی گشاده آن را میپذیرند و رویه موجود را تغییر میدهند.
لازم است افراد تیم اعم از مدیران و کارمندان قابلیت انعطافپذیری را نیز با انتقادپذیری توام کرده و تقویت کنند. پایبندی بیش از حد به ایدهها و نظرات و برخورداری از نگاهی متعصبانه از مهمترین عوامل ایجاد اختلافات جدی در یک مجموعه کاری است. به علاوه، این موضوع با پیچیدگی بیشتر امور، برطرف نشدن مشکلات، به جواب نرسیدن سوالات و نهایتا به مختل کردن روند همکاری منجر خواهد شد. بنابراین، همه افراد گروه باید ویژگی انعطافپذیری را در خود تقویت کرده و به محض تغییر رویهها و تثبیت روشهای جدید از آنها پیروی کنند.
در گروهها و تیمهای سازمانی غالبا افرادی وجود دارند که هیچ نظر مخالفی را نپذیرفته و فضای گفتمان را مختل میکنند. این افراد معمولا در طول زندگی برای شنیدن و تجزیهوتحلیل نظرات مخالف آموزش مناسبی را دریافت نکردهاند. بنابراین، احتمالا بهصورت غریزی بارها و بارها چنین کاری را تکرار کرده و فرآیند تبادل نظر را در مجموعه با چالش مواجه میکنند.
لازم است مدیران منابع انسانی و سایر مدیران مربوطه با این قبیل افراد برخورد کرده و آنها را توجیه کنند. در مرحله نخست، لازم است این کار از طریق گفتوگو در فضایی دوستانه انجام شود. در صورت تکرار، لازم است به آنها تذکر شفاهی یا کتبی داده شود. در مرحله آخر و در صورت تکرار مکرر این برخورد، متاسفانه مدیران باید این قبیل افراد را از تیم خود حذف کنند. این کار در جهت حفظ بقا تیم و تقویت فضای همکاری و مشارکت انجام میگیرد.
برخلاف آنچه که بهنظر میرسد، اعلام نظرات مخالف در هر مجموعهای از مهمترین ضروریاتی است که به جلوگیری از اشتباه، تقویت ارتباط افراد با یکدیگر، بهبود حس همکاری و مشارکت و همچنین، به وضوح بیشتر پروژه و آگاهی دقیق از بایدها و نبایدهای آن کمک میکند. موارد زیر از اصلیترین مزایای اعلام نظرات مخالف در تیم به حساب میآیند:
روزانه تعداد بسیار زیادی از تصادفات، اشتباهات و خطاها به این دلیل روی میدهند که اعضا تیم مربوطه شرایط لازم برای بیان نظرات مخالف خود را در اختیار نداشتهاند. بنابراین، این افراد با وجود عدم توجیه و با وجود تردیدهایی که در زمینه انجام امور دارند به فعالیت خود ادامه داده و در مواقع کلیدی از دستورات مدیران خود تبعیت نمیکنند. مجموع عوامل یاد شده، ممکن است بروز اشتباهات جبرانناپذیری را بهدنبال داشته باشد.
ایجاد فضای مناسب برای اعلام نظرات و دیدگاههای مخالف و بحث و گفتوگو درباره آنها از اصلیترین عواملی است که حس ارزشمند بودن را به اعضا تیم منتقل میکند. این امر علاوه بر بهبود اعتماد بهنفس در تقویت حس همکاری و مشارکت نیز موثر بوده و توان فکری و خلاقیتهای فردی و گروهی را بهبود میبخشد.
اعلام نظرات مخالف در تیم به گسترش فضای بحث و گفتوگو، تبادل دیدگاهها، تلطیف فضای کار و تقویت روابط اعضا گروه با یکدیگر کمک میکند. مجموع عوامل یاد شده از مهمترین عواملی هستند که بقا سازمان و ادامه فعالیتهای گروهی را امکانپذیر میکند.
توجه نکردن به دیدگاههای مخالف و جلوگیری از اظهار نظر افراد یا نشنیده گرفتن انتقادات و پیشنهادهای آنها موجب سنگین شدن جو سازمان شده و بهتدریج با کاهش حس وفاداری اعضا گروه و از دست رفتن نیروی کار متخصص توام خواهد بود. نیروی کار بزرگترین سرمایه هر سازمانی است. بنابراین، از دست رفتن آن را میتوان یکی از بزرگترین زیانهایی دانست که در طولانی مدت کسبوکار مورد نظر را به انهدام میکشاند.
با توجه به آنچه گفته شد، اعلام نظرات مخالف در تیم ممکن است با چالشهایی همراه باشد. برطرف کردن این چالشها و ایجاد فضایی مناسب و سالم برای تبادل دیدگاهها و مطرح کردن نقطهنظرات از اصلیترین وظایفی است که برعهده مدیران ارشد و مدیران منابع انسانی سازمانها قرار دارد. ایران تینت یا شبکه فناوری و نوآوری ایران (Iran Technology & Innovation Network) امیدوار است از طریق بهاشتراکگذاری مقالات و توصیههای کاربردی بتواند سهمی هر چند کوچک در تسهیل روند فعالیت سازمانهای کوچک و بزرگ و بهبود فضای کسبوکار داشته باشد.