چالش‌های منابع انسانی در استارتاپها در صورت عدم توجه کافی می‌توانند به یک معضل و مشکل جدی تبدیل شوند. استارتاپها به دلیل ماهیت خاصی که دارند، با چالش‌های خاصی هم روبرو هستند و شاید هیچ چالشی، بیشتر از چالش‌های مربوط به حوزه منابع انسانی، اهمیت نداشته باشد.
در این مطلب از تینت می‌خواهیم به پنج مورد از اساسی‌ترین چالش‌های منابع انسانی در استارتاپها و راهکارهای مواجهه با آن‌ها و مدیریتشان بپردازیم. پس اگر شما هم قصد راه‌اندازی یک کسب‌وکار جدید را دارید یا به‌تازگی چنین کاری را آغاز کرده‌اید، حتماً این مطلب را کامل بخوانید تا با آمادگی بیشتری، مجموعه تحت مدیریتتان را هدایت کنید.
نوع دیدگاه مدیران می‌تواند خاستگاه بسیاری از چالش‌های منابع انسانی در استارتاپها باشد. استارتاپها همان‌طور که از نامشان پیداست، شرکت‌هایی نوپا بوده که مدیران آن‌ها در ابتدای مسیر، بیشتر روی خلق و توسعه محصولات و خدمات متمرکز هستند. با توجه به این واقعیت، امور مربوط به منابع انسانی اغلب به‌عنوان یک هزینه غیرضروری تلقی می‌شود که درآمد یا سود فوری و ملموسی برای شرکت در برندارد. به همین دلیل بسیاری از مدیران ممکن است تمایل زیادی به صرف پول، زمان و انرژی در فرایندهای مربوط به منابع انسانی نداشته باشند و مفهوم و فلسفه آن را در کسب‌وکارشان صرفاً به استخدام نیروی انسانی محدود کنند. به‌این‌ترتیب، سایر جنبه‌های مهم منابع انسانی، به حاشیه رانده شده و مورد غفلت قرار می‌گیرند.
راهکار: مدیران باید برای غلبه بر اولین مورد از چالش‌های منابع انسانی در استارتاپها از اهمیت بسیار زیاد فرایندهای منابع انسانی در خلق و ترویج فرهنگ سازمانی، همسوسازی کارکنان، همراستایی عملکرد آن‌ها و ... آگاه باشند. شناسایی این فرایندهای حیاتی، بر عهده مدیر منابع انسانی بوده و اوست که باید از طریق برشمردن مزایا و نشان دادن نرخ بازگشت سرمایه، توجه مدیریت را نسبت به حساسیت و اهمیت این فرایندها جلب کند.
فراموش نکنید که نقطه آغاز و رکن رکین یک استراتژی موفق در کسب‌وکار، نه سرمایه مالی، بلکه نیروی انسانی است!
مستند نبودن خط‌مشی‌ها بالأخص زمانی که مسئله‌ای پیش می‌آید، یکی دیگر از اساسی‌ترین چالش‌های منابع انسانی در استارتاپها است. استارتاپها فعالیتشان را با منابع محدودی آغاز می‌کنند و اعتقاد بسیاری از مدیران بر این است که هرگونه مسئله‌ای را در ارتباط با منابع انسانی، می‌توان هر زمان که مشکلی ایجاد شد، مدیریت کرد. بیشتر استارتاپها از فرایند مستندسازی خط‌مشی‌ها برای کارکنانشان چشم‌پوشی می‌کنند و صرفاً هنگام بروز یک مشکل یا چالش، نسبت به انجام این کار مبادرت می‌ورزند. به‌طور مشابه، همراستایی عملکرد کارکنان با سازمان نیز به دلیل کوچک بودن اندازه تیم‌های کاری و تا زمان تبدیل شدن آن‌ها به تیم‌های بزرگ، چندان جدی گرفته نمی‌شود.
راهکار: هر مجموعه‌ای اعم از کوچک یا بزرگ باید برای غلبه بر دومین مورد از چالش‌های منابع انسانی در استارتاپها برای خطی مشی‌های مربوط به امور کارکنان مثل تعداد مرخصی استحقاقی، تعطیلات، سیستم حضوروغیاب و مواردی از این قبیل، مستندات روشنی داشته باشد. حتی می‌توان پس از مدتی، یک جزوه یا دفترچه برای خط‌مشی‌های منابع انسانی تدوین کرد تا کارکنان بتوانند به‌عنوان یک مرجع به آن استناد کنند.
با توجه به اینکه بیشتر استارتاپها از امکانات فناوری مدرن استفاده می‌کنند، حتماً باید برای راه‌اندازی یک سیستم دیجیتالی مدیریت عملکرد، برنامه ویژه‌ای داشته باشند تا از انطباق عملکرد کارکنان با اهداف و خط‌مشی‌های سازمانی اطمینان حاصل شود. چنین سیستمی با رشد تدریجی کسب‌وکار، به یک ضرورت اساسی تبدیل می‌شود که فقدان آن می‌تواند مشکلات زیادی برای مجموعه ایجاد کند. فراموش نکنید که برای پیروزی در بازار، ابتدا باید در محل کار، برنده باشید!
مانند بسیاری از چالش‌های منابع انسانی در استارتاپها، فرایندهایی مثل ایجاد سیستم بازخورد نیز در ابتدا به بعد موکول می‌شوند زیرا مدیران، چنین فرایندهایی را در مقایسه با سایر امور، کم‌اهمیت می‌دانند. متأسفانه بیشتر استارتاپها بخش عمده‌ای از تمرکزشان را به جذب افراد ماهر و مستعد معطوف می‌کنند و از ایجاد یک سیستم بازخورد رسمی که بتواند کارکنان را از عملکردشان مطلع کند، غافل می‌مانند. فقدان یک سیستم بازخورد می‌تواند منجر به کاهش سطح مشارکت و انگیزه کارکنان شده و بهره‌وری را به شکل چشمگیری کاهش دهد.
راهکار: ایجاد یک سیستم بازخورد 360 درجه‌ای می‌تواند با افزایش انگیزه و مشارکت کارکنان در سازمان به مدیریت سومین مورد از چالش‌های منابع انسانی در استارتاپها کمک کند. وجود یک سیستم دیجیتال مدیریت عملکرد، امکان ارزیابی کارکنان و ارائه بازخوردهای سازنده به آن‌ها را برای مدیریت سازمان مقدور می‌سازد. این امر به مدیران کمک می‌کند تا بتوانند در صورت نیاز، دخالتی به‌موقع در ماجرا داشته باشند و کارکنان را در اصلاح عملکردشان یاری دهند. ضمن اینکه وجود یک سیستم بازخورد، مؤلفه ارتباطات را نیز در سازمان به شکل چشمگیری بهبود می‌بخشد.
همان‌طور که گفتیم بیشتر کارآفرینان و مدیرانی که کار در استارتاپها را آغاز می‌کنند، در ابتدا تمام توجهشان را به موضوعات اصلی کسب‌وکار مثل مسائل اقتصادی اختصاص می‌دهند و این دلیل اصلی ایجاد بسیاری از چالش‌های منابع انسانی در استارتاپها است. اغلب مدیران این‌طور فرض می‌کنند که فرهنگ سازمانی، خودبه‌خود متولد می‌شود و ارزش‌هایی که مدنظر مدیران و صاحبان کسب‌وکار است، به‌طور خودکار به کارکنان انتقال می‌یابد. چنین تصوری، نادرست است و متأسفانه به‌ندرت شاهد این هستیم که تلاش آگاهانه‌ای برای ایجاد فرهنگ سازمانی منسجمی که کارکنان قادر به درک آن باشند، صورت بگیرد.
راهکار: برای غلبه بر این مورد از چالش‌های منابع انسانی در استارتاپها باید از طریق تعریف خط‌مشی‌ها و اتخاذ تصمیمات آگاهانه و با توجه به چشم‌انداز سازمان، یک فرهنگ اختصاصی ایجاد کرد. تعریف دقیق سیاست‌ها، خط‌مشی‌ها و ارزش‌هایی که کارکنان، تحت هیچ شرایطی مجاز به تخطی از آن‌ها نباشند، امری بسیار حیاتی است و کارکنانی که رفتار و عملکردی مطابق با این قواعد از خود نشان می‌دهند، باید شناسایی شده و مورد تقدیر قرار گیرند.
سرمایه‌گذاری و تلاش در راستای ایجاد فرهنگ سازمانی، به افزایش قابل‌توجه نرخ بازگشت سرمایه در بلندمدت کمک می‌کند. در این بین، ایجاد یک سیستم شناسایی و قدردانی، کارکنان را به همسویی با فرهنگ استارت‌آپ تشویق و ترغیب می‌کند.
استارتاپها بر استخدام کارکنانی تمرکز دارند که در شغلشان مهارت خوبی داشته باشند. بااین‌حال، کارکنان در این فضای کسب‌وکار که به‌شدت هم متغیر است، باید بتوانند از طریق آموزش و توسعه برای رشد و پیشرفت، مهارتشان را به‌طور مستمر ارتقا دهند. آموزش و توسعه مداوم، دیگر نه یک ژست لوکس یا امری اختیاری، بلکه یک ضرورت واضح و مبرهن بوده که حالا به یکی از چالش‌های منابع انسانی در استارتاپها تبدیل شده است. متأسفانه بیشتر استارتاپها، آموزش و توسعه کارکنان را هزینه‌ای بی‌فایده و زائد می‌دانند و ترجیح می‌دهند خودشان را درگیر این ماجرا نکنند.
راهکار: برای غلبه بر این مورد از چالش‌های منابع انسانی در استارتاپها ابتدا باید بدانیم که آموزش:
یکی از راه‌های شناسایی نیاز کارکنان به آموزش و توسعه در شرکت‌های نوپا، اجرای یک فرایند ارزیابی مبتنی بر شایستگی در مدیریت عملکرد آن‌هاست. به‌این‌ترتیب شکاف‌های دانشی یا مهارتی مهم کارکنان شناسایی شده و با توجه به آن‌ها می‌توان برای آموزش و توسعه کارکنان، برنامه‌ریزی‌های لازم را در دستور کار قرار داد.
یادتان باشد کارکنان سازمانتان را آن‌قدر خوب آموزش دهید که هر لحظه بتوانند شرکتتان را ترک کنند و با آن‌ها آن‌قدر خوب رفتار کنید که هرگز فکر انجام چنین کاری را به سرشان راه ندهند!
استارتاپها نسل جدیدی از نهادهای تجاری هستند و به همین دلیل، چالش‌های مرتبط با مدیریت منابع انسانی در آن‌ها نیز با سازمان‌های رسمی و متداول، متفاوت است. شناخت این چالش‌ها برای یک کسب‌وکار نوپا اهمیت بسیار زیادی دارد و به همین سبب، ما در این مطلب ضمن برشمردن پنج مورد از مهم‌ترین چالش‌های منابع انسانی در استارتاپها، تلاش کردیم تا راهکارهایی مختصر و مفید را برای مدیریت آن‌ها خدمتتان ارائه دهیم.
