ویروس کرونا در سراسر دنیا پخش شده است و کشور ایران یکی از کشورهایی است که بیشتر از همه تحت تاثیر اثرات ناشی از شیوع این ویروس قرار گرفته اند.
شیوع کروناویروس در سراسر دنیا توسط سازمان جهانی بهداشت به عنوان یک همهگیری جهانی اعلام شده است. همهگیری کرونا به پیشرفت خود در دنیا ادامه میدهد و هیچ نشانهای از فروکش کردن در آن دیده نمیشود.
محدودیت در سفرها، بستن مرز کشورها، وضع قوانین متعدد در رابطه با قرنطینه و منع رفت و آمد، کمبود برخی از اقلام ضروری در بعضی از مناطق و همین طور سقوط قابل توجه در بازارهای سهام، بر زندگی میلیاردها نفر در سراسر دنیا تاثیر گذاشته است. اما این تغییرات بزرگ و اساسی در اقتصاد و دنیا، چه تاثیری در اکوسیستم استارتاپی دارد؟
اپیدمی سارس در سال ۲۰۰۲، که آن هم از چین آغاز شده بود، به اندازه شیوع کرونا شدید نبود. سارس جان کمتر از هزار نفر را در سراسر دنیا گرفت ولی تولید ناخالص ملی چین را بین ۰.۵ تا ۱ درصد کاهش داد. با وجود این، شیوع ناگهانی سارس، حکم یک فعالکننده یا کاتالیزور را برای صنعت تجارت الکترونیکی داخلی داشت. این صنعت اکنون بازیگران بزرگی چون علیبابا و JD.com دارد. چرا که مردم تصمیم گرفته بودند در خانه بمانند تا تماس کمتری با ویروس داشته باشند و خرید آنلاین را بیش از پیش مورد توجه قرار دادند.
تکنولوژی امروزی به ما فرصتی داده تا بتوانیم بسیاری از مشکلات ناشی از شیوع این ویروس را کمتر کنیم. فناوری توانسته جایگزینهایی برای خدمات مختلف فراهم کند که شاید بدون فناوری، استفاده از آنها ممکن نبود. مثلا تجارت آنلاین با ارائه خدماتی چون سرویسهای تحویل غذا در صنعت غذا، شبکههای پخش ویدیو در صنعت سرگرمی، ابزارهای دورکاری در زمینه اشتغال و امکان آموزش آنلاین در بخش آموزش، توانسته بخش زیادی از نیازهای روزمره مردم را پاسخ دهد و مانع قطع شدن زنجیره خدمات شود.
این شرایط برای بسیاری از استارتاپ ها و بازیگران دنیای تجارت آنلاین، میتواند برگ برنده باشد. در هفتههای اخیر تقاضا برای دورکاری، آموزش آنلاین و سایر سرویسهای آنلاین در چین و در سایر کشورهای درگیر با کرونا افزایش یافته است. گرچه بسیاری از کسبوکارها و استارتاپها آسیب دیدهاند، مجبور به تعدیل نیرو شدهاند و بعضی از آنها حتی مجبور به تعطیلی دائمی شدند، بسیاری از استارتاپها نیز از این شرایط بهرهمند شدند و هنوز هم فرصت برای استفاده از این شرایط وجود دارد. استفادهای که منفعتی دوطرفه دارد. هم برای استارتاپها و هم برای مردمی که به دلیل این همهگیری و تبعات ناشی از آن، نیازهای متفاوتی پیدا کردهاند و بیشتر از قبل به تکنولوژی وابسته شدهاند.
تغییر در الگوی خرید یکی از آثار شیوع کرونا در زندگی روزمره است. این روزها که توصیه میشود همه در خانه بمانیم، بیشتر افراد ترجیح میدهند که خریدهای خود را آنلاین انجام دهند. بنابراین نیاز به فروشگاههای آنلاین در همه زمینهها بیشتر حس میشود.
بسیاری از تفریحات و اشتغالات روزمره مردم، به دنیای آنلاین منتقل شده است. مردم این روزها با اینترنت سرگرم میشوند، با اینترنت ورزش میکنند، با اینترنت کتاب میخوانند و حتی عید دیدنیهای ما که سنتی دیرینه است، اینترنتی شده است. از این رو، نیازهای روزانه مردم شکل متفاوتی پیدا کرده است. فرصتی که برای کسبوکارهای آنلاین، فرصتی متفاوت است که میتواند تغییر دهنده بازی باشد. حتی میتواند کسبوکاری را از صفر به کسبوکاری موفق برای دوران بعد از کرونا تبدیل کند.
از طرف دیگر، شیوع کرونا تاثیرات منفی فراوانی برای بسیاری از کسبوکارها و استارتاپهای سراسر دنیا داشته است. فروشگاههای فیزیکی مجبور به تعطیلی شدهاند، خدمات رستورانها و کافهها محدود شده است، بخش سرگرمی شکل جدیدی به خود گرفته و بسیاری از سرگرمیهای سنتی فعلا کنار رفتهاند و بیشتر از همه صنعت سفر و گردشگری آسیب دیده است.
این همهگیری نه تنها روی کسبوکارها و استارتاپهای کوچک بلکه روی شرکتها و استارتاپهای بزرگ دنیا نیز تاثیرات مخربی داشته است. بسیاری از شعبههای اپل، استارباکس، دیزنیلند و مکدونالد بسته شدهاند. همچنین شرکتها و سازمانهایی که محصولات و خدمات را برای این دسته تهیه میکردند نیز با مشکلات فراوانی مواجه شدهاند.
به آرامی، تعطیلی کارخانهها در چین، تولیدکنندگان سراسر جهان را تحت تاثیر قرار میدهد زیرا کالاهای تامینکننده آنها، کمتر و کمتر میشود. این مربوط به استارتاپهای سخت افزار و IoT نیز میشود زیرا بسیاری از آنها به قطعات یا تولیدکنندگان محصول از چین تکیه دارند.
شیوع کرونا تاثیر بسیار قابل توجهی بر جذب سرمایه توسط استارتاپهای واقع شده در کشورهای درگیر ویروس داشته است. همانطور که در چین، شرکتهای سرمایهگذار ریسک پذیر، بستن قراردادهای جدید را متوقف کردهاند چرا که بسیاری از آنها نمیتوانند با پایهگذاران استارتاپها تماس رودررو داشته باشند و ممنوعیت سفرها و نگرانیهای ناشی از شیوع ویروس، روابط آنها را قطع کرده است. علاوه بر این، سرمایهگذاران به خاطر نگرانیهای ناشی از تاثیر کرونا بر استارتاپها، صنعت و اقتصاد، بسیاری از قراردادهای پیشین خود را نیز لغو کردهاند.
بسیاری از استارتاپها در کشورهای درگیر کرونا به دلیل ناتوانی در جذب و حفظ سرمایه و سایر مشکلات ناشی از شیوع کرونا، مجبور به تعدیل نیرو یا کم کردن حقوقها شدهاند. بسیاری از آنها برای ادامه دادن حیات خود به کمکهای دولتی نیاز پیدا کردهاند و در تلاشاند تا با کمک حمایتهای مالی دولتی بتوانند نیروی انسانی و نقدینگی خود را حفظ کنند.
در روزهای اخیر اقدامات فراوانی توسط دولتها صورت گرفته تا بار سنگین مشکلات اقتصادی ناشی از این همهگیری را از دوش کسبوکارها بردارد. کاهش نرخ بهره، در نظر گرفتن یارانه پرداخت حقوق برای کسبوکارها، ارائه کمکهای مالی و... از جمله این اقدامات است که در کشورهای مختلف صورت گرفته است.
استارتاپ ها در مقابل تاثیرات جانبی همهگیری کرونا آسیبپذیرتر هستند. هر کدام از آسیبهای ناشی از این همهگیری به تنهایی قابل توجه است و می تواند حیات یک استارتاپ را به خطر بیاندازد که در ادامه به چند مورد از آنها اشاره میکنیم:
بسیاری از استارتاپ ها ساختارهای سازمانی ضعیف دارند که در آن پرسنل، نقشهای متقابل دارند. کاهش بهرهوری کارکنان میتواند مشکلات زیادی برای فعالیتهای وابسته بههم در یک استارتاپ ایجاد کند.
انحراف توجه - به خاطر ایجاد نیازهای شخصی جدید (مانند مراقبت از خانواده، مسائل مربوط به مراقبتهای بهداشتی یا نگرانی برای خانواده) یا نیازهای اجتماعی (مانند پیگیری پیشرفت ویروس و واکنشهای دولتی نسبت به آن) – میتواند در طول روزها، هفتهها و ماههای شیوع، تأثیر زیادی بر کارکنان بگذارد. افزایش غیبت برای رسیدگی به مشکلات شخصی نیز میتواند از طرف دیگر باعث کاهش بهرهوری تیم شود.
دورکاری یکی دیگر از مسائلی است که میتواند تاثیرات منفی بر بهرهوری تیم داشته باشد. یا حداقل در ابتدای دورکاری، به دلیل ناآشنا بودن تیم با شرایط جدید، ممکن است بهرهوری کافی را نداشته باشد.
اختلال در تامین سرویسها و مواد اولیه مورد نیاز استارتاپها میتواند تاثیر قابل توجهی بر عملکرد آنها داشته باشد و تبعات فراوانی دارد. به خصوص که زنجیره تامین ممکن است در چنین شرایطی، همکاری کردن با بعضی استارتاپها را به بعضی دیگر ترجیح دهد. این اختلال در تامین فقط به مواد محدود نمیشود و ممکن است در ارائه خدمات به استارتاپها نیز مشاهده شود.
همهگیری کرونا، قابلیتهای استارتاپها را محدود کرده و حتی باعث تغییر شکل آن شده است. تبعات ناشی از این همهگیری، چالشهای جدیدی را برای استارتاپ ها ایجاد کرده است.
با این وجود، با هوشیاری، سازگاری سریع و برنامهریزی برای شرایط اضطراری، شرکتهای نوپا میتوانند از تست استرس قریب الوقوع سربلند بیرون بیایند. با این تجربه، مانند گلبولهای سفید خون پس از یک عفونت شدید، استارتاپهای باقیمانده میتوانند در برابر چالشهای بعدی که به ناچار در طول زندگی خود با آنها روبهرو میشوند، مقاومتر باشند.
اگر در مورد این همهگیری و نتیجه آن مثبت فکر کنیم، تاثیر آن بر اقتصاد و اکوسیستم استارتاپی، کوتاهمدت خواهد بود و بعد از یک کسادی ناگهانی، یک صعود ناگهانی هم خواهد داشت. اما اگر بدترین سناریو را برای ادامه این همهگیری در نظر بگیریم، اقتصاد جهانی را با سقوط شدیدی مواجه خواهد کرد. در بسیاری از کشورهایی که بیشتر از همه با این بیماری درگیر شدهاند، رکود بلندمدت اقتصادی تا بازگشت به شرایط عادی، کاملا محتمل است.
در هر صورت، سرمایهگذاران باید در آینده نزدیک برای «عدم قطعیت»های زیادی آماده شوند، مشکلات احتمالی در مورد جمع آوری کمکهای مالی را در نظر بگیرند و روی حفظ نقدینگی تمرکز کنند.
