آیا مراحل رشد کسبوکار را میشناسید؟ شناخت این مراحل برای دستیابی به موفقیت تجاری در بلندمدت، بسیار مهم است. چون در هر یک از این مراحل با چالشهایی روبرو میشوید که برای غلبه بر آنها باید رویکردی هدفمند و خلاقانه اتخاذ کنید.
شناخت مراحل رشد کسبوکار به شما کمک میکند تا ضمن برنامهریزی صحیح و مدبرانه در هر کدام از فازهای چرخه حیات تجاری، استراتژی مؤثری را تدوین و اجرا کنید. در این مقاله از تینت، ضمن معرفی این مراحل، به تشریح هر یک از آنها میپردازیم.
راهاندازی اولین مرحله از مراحل رشد کسبوکار است که بسیاری از کارشناسان آن را پر ریسکترین مرحله میدانند. متأسفانه درصد چشمگیری از کسبوکارها در همین مرحله، شکست میخورند و فرصتی برای ورود به مراحل بعد پیدا نمیکنند. این موضوع، دلایل زیادی دارد که یکی از آنها، عدم اِعمال تغییرات لازم در مدل کسبوکار است.
در این مرحله از مراحل رشد کسبوکار، باید بیشتر وقت و تلاشتان را به تحقق ایدههای تجاری که در ذهن دارید، معطوف کنید. بهعنوان یک کارآفرین در این مرحله باید ایفاگر نقشهای متفاوتی باشید و مسئولیتهای زیادی را متقبل شوید. این حکایت اکثریتقریببهاتفاق کسبوکارهای نوپاست. برای اینکه بتوانید کسبوکارتان را به مرحله بعد برسانید، باید رویکردی کارآمد در این مرحله از خود نشان دهید. بهعبارتدیگر باید سیستمی ایجاد کنید که شالوده و بستر مطمئنی را برای رشد کسبوکار فراهم کند. ایجاد این سیستم، انجام اقدامات مختلفی را میطلبد که برخی از مهمترین آنها عبارتاند از:
همزمان که از فاز راهاندازی به مرحله رشد میروید، باید خود را برای پذیرش ریسکهای منطقی و حسابشده آماده کنید. شما باید از موفقیتها و شکستهایتان درس بگیرید و از تجربه و دانش حاصل، برای شناسایی فرصتهای جدید و بهرهبرداری از آنها استفاده کنید.
دومین مرحله از مراحل توسعه کسبوکار، مرحله رشد است. در این مرحله برنامههایتان بهتدریج، نتیجه میدهند. درآمد شرکت، افزایش و میزان ترک شغل از سوی کارکنان کاهش مییابد. تعداد مشتریان و همینطور سهمتان از بازار در حال افزایش است و بهطور خلاصه، کسبوکارتان رشد سریع و چشمگیری را تجربه میکند.
این مرحله از مراحل رشد کسبوکار، بسیار هیجانانگیز و خوشایند است اما این امر نباید باعث غفلت شما از فرایند مدیریت رشد شود. تمرکز بر اهداف تجاری، ازجمله مهمترین چالشهایی محسوب میشود که در این مرحله با آن روبرو خواهید شد. پیشنهاد میشود در مرحله رشد، انجام اقدامات زیر را مدنظر قرار دهید:
جذب استعدادهای برتر در این مرحله نیز مثل مرحله قبل اهمیت بسیار زیادی دارد؛ بنابراین مطمئن شوید که بهموازات گسترش کسبوکار، کارکنانی را جذب میکنید که به شما در اداره امور و همینطور همگامی با تقاضای مشتریان کمک میکنند. در این مرحله از مراحل رشد کسبوکار معمولاً لازم است که روابط تجاریتان را با فروشندگان و تأمینکنندگان به شکلی صحیح، مدیریت کنید. بدون داشتن یک تیم سختکوش، تسریع روند توسعه کسبوکار به کاری سخت و دور از دسترس تبدیل خواهد شد.
سومین مرحله از مراحل رشد کسبوکار، مرحله بلوغ است. در این مرحله نوعی حس امنیت و ثبات را تجربه میکنید. حسی که با حس مراحل قبل، تفاوت زیادی دارد. مرحله راهاندازی، یک فاز پر ریسک و مخاطرهآمیز است زیرا شما فاقد یک محصول یا خدمت تثبیتشده هستید. مرحله رشد نیز به دلیل نیاز به اِعمال مدیریت دقیق و تلاش برای ادامه مسیرِ منتهی به اهداف تجاری، چالشها و فشارهای خاص خودش را دارد. اما مرحله بلوغ به همان ساحل آرامشی شبیه است که سالها در پی رسیدن به آن بودید.
در این مرحله از مراحل رشد کسبوکار، جریان نقدینگی بالایی خواهید داشت و میتوانید بهسرعت، مشکلات و موانع احتمالی تجاری را شناسایی کرده و آنها را حلوفصل کنید. شاید این سؤال برایتان پیش بیاید پس دیگر چه عاملی میتواند این امنیت و ثبات را تهدید کند؟ یکی از بزرگترین این عوامل تهدیدکننده، رکود است.
وقتی کسبوکارتان به مرحله بلوغ میرسد، نباید دست روی دست بگذارید. شما باید همواره در جستجوی فرصتهایی برای توسعه باشید. مثلاً میتوانید با اتخاذ استراتژی رسوخ یا نفوذ، سهم و متعاقباً میزان فروش و درآمدتان را در بازارهای فعلی افزایش دهید و زمینه دسترسی مشتریان بیشتری را به کالاها و خدمات موجود فراهم سازید. یک ایده خوب دیگر در مرحله بلوغ، تولید محصولات جدید برای دسترسی به بازارهای جدید است که به این استراتژی، متنوعسازی میگویند. تولید محصول جدید برای بازارهای فعلی (توسعه محصول) و همینطور عرضه محصولات فعلی برای بازارهای جدید (توسعه بازار) از دیگر استراتژیهایی هستند که میتوانید در این مرحله از مراحل رشد کسبوکار از آنها استفاده کنید.
ناگفته نماند که مرحله بلوغ برای برخی از صاحبان مشاغل، زمانی برای فکر کردن درباره ایدههایی مثل فروش، ادغام یا خرید شرکت دیگری برای گسترش است.
با وجود اینکه همه مشاغل از رویارویی با مرحله افول اجتناب میکنند اما تقریباً همه آنها دیر یا زود با این مرحله مواجه میشوند. آخرین مرحله از مراحل رشد کسبوکار بنا به دلایل متفاوتی آغاز میشود که برخی از مهمترین آنها عبارتاند از:
تشخیص آغاز مرحله افول میتواند کار دشواری باشد. در این مرحله شاید احساس کنید که تعداد مشتریانتان در حال افزایش است اما اگر در کنار این افزایش، درآمدتان طی چند سال اخیر، کاهش یافته باشد، این به معنای ورود به فاز افول یا همان "آغاز پایان" کسبوکار شماست. به همین دلیل بررسی مستمر وضعیت مالی شرکت در فواصل زمانی مشخص، اهمیت زیادی دارد.
وقتی کسبوکارتان وارد مرحله افول میشود، دو گزینه پیش رو دارید: فروش یا سرمایهگذاری مجدد. اگر تصمیم به فروش شرکتتان دارید، باید افراد و شرکتهای مناسبی را برای این منظور انتخاب کنید. سرمایهگذاری مجدد میتواند باعث احیای کسبوکارتان شود که در حالت ایدهآل باید این کار را قبل از ورود به فاز افول انجام دهید. بهعنوانمثال اگر متوجه ایجاد تغییرات یا روندهای جدیدی در صنعت شدید، از طریق سرمایهگذاری، استراتژی تجاریتان را اصلاح کنید. اما اگر در مرحله افول تصمیم به سرمایهگذاری مجدد گرفتهاید، باید سریعاً متوجه شوید که چطور میتوانید نیازهای جدید بازارهای هدف را تأمین کنید.
دانستن اینکه در کدام مرحله از مراحل رشد کسبوکار هستید، اهمیت بسیار زیادی دارد. این آگاهی، زمینه لازم را بهمنظور برنامهریزی استراتژیک و دستیابی به موفقیت بلندمدت فراهم میکند. برای اینکه رسیدن به مرحله افول را به تأخیر بیندازید، باید همواره محیط داخلی و خارجی کسبوکارتان را رصد کنید و با تقویت نقاط قوت، پوشش نقاط ضعف و بهرهگیری از فرصتها، در مسیر توسعه و بالندگی تجاری گام بردارید.